Lịch sử cà phê
Cà phê (gốc từ café trong tiếng Pháp) là một loại thức uống màu đen có chứa chất caffein và được sử dụng rộng rãi, được sản xuất từ những hạt cà phê được rang lên, từ cây cà phê. Cà phê được sử dụng lần đầu tiên vào thế kỉ thứ 9, khi nó được khám phá ra từ vùng cao nguyên Ethiopia. Từ đó, nó lan ra Ai Cập và Yemen, và tới thế kỉ thứ 15 thì đến Armenia, Persia, Thổ Nhĩ Kỳ và phía bắc Châu Phi. Từ thế giới Hồi giáo, cà phê đến Ý, sau đó là phần còn lại của Châu Âu, Indonesia và Mĩ. Ngày nay, cà phê là một trong những thức uống thông dụng toàn cầu.
Hiện nay, cây cà phê được trồng tại hơn 50 quốc gia trên thế
giới, trong đó có một số nước xuất khẩu cà phê. Hạt cà phê được lấy từ hạt của
các loài cây thuộc họ cà phê (Rubiaceae). Ba dòng cây cà phê chính là: - Coffea
arabica (Cà phê Arabica) – cà phê chè, cà phê Blue Mountain - Coffea canephora
(Cà phê Robusta) – cà phê vối - Coffea excelsa (Cà phê Liberia) - cà phê mít,
với nhiều loại khác nhau. Chất lượng hay đẳng cấp của cà phê khác nhau tùy theo
từng loại cây, từng loại hạt và nơi trồng khác nhau. Cà phê Robusta được đánh
giá thấp hơn so với cà phê Arabica do có chất lượng thấp hơn và giá cả theo đó
cũng rẻ hơn. Loại cà phê đắt nhất và hiếm nhất thế giới tên là Kopi Luwak (hay
"cà phê chồn") của Indonesia và Việt Nam. Đây không phải là một giống
cà phê mà một cách chế biến cà phê bằng cách dùng bộ tiêu hóa của loài cầy. Giá
mỗi cân cà phê loại này khoảng 20 triệu VND (1300 USD) và hàng năm chỉ có trên
200 kg được bán trên thị trường thế giới.
Không giống như các loại đồ uống khác, chức năng chính của
cà phê không phải là giải khát, mặc dù người dân Mỹ uống nó như thức uống giải
khát. Nhiều người uống nó với mục đích tạo cảm giác hưng phấn. Theo một nghiên
cứu được công bố vào tháng 8 năm 2005 của nhà hoá học Mỹ Joe
Vinson thuộc Đại học Scranton thì cà phê là một nguồn quan trọng cung
cấp các chất chống ôxi hóa (antioxidant) cho cơ thể, vai trò mà trước
đây người ta chỉ thấy ở hoa quả và rau xanh. Những chất này cũng gián tiếp làm
giảm nguy cơ bị ung thư ở người.
Cà phê đóng một vai trò quan trọng trong xã
hội xuyên suốt lịch sử hiện đại. Ở Châu Phi và Yemen, nó được dùng trong
các nghi lễ tôn giáo. Kết quả là các nhà thờ ở Ethiopia cấm sử dụng cà phê cho
đến triều đại Menelik II của Ethiopia. Nó cũng bị cấm ở Ottoman Thổ
Nhĩ Kỳ trong thế kỉ 17 vì lý do chính trị.
Cà phê là mặt hàng xuất khẩu quan trọng. Năm 2004, cà phê
được xuất khẩu nông nghiệp tại 12 nước, và vào năm 2005, nó xuất khẩu
nông nghiệp hợp pháp thứ 7 trên thế giới tính theo giá trị.
Một vài tranh cãi liên hệ tới sự trồng trọt cà phê và ảnh hưởng của nó đến môi trường. Một vài ý kiến khẳng định mối quan hệ giữa sự tiêu thụ cà phê và hoàn cảnh y học hiện tại; và hiệu ứng tích cực hay tiêu cực của cà phê vẫn còn được tranh luận.
